|
 |
|
Klikken op
bovenstaande afbeelding: groot formaat.
IJsbedekking in juli-september 2007 (blauw) in vergelijking met
2005 (groen) en het gemiddelde over 1979-2000 (zwart) (bron:
NSIDC). |
13 september 2007
De zeeijsbedekking in het
Noordpoolgebied heeft deze zomer een nieuw laagterecord bereikt, meldt
het Amerikaanse Snow and Ice Data Center (NSIDC). De ijsbedekking is
nu zo'n 20% kleiner dan het vorige record van 2005. Naar verwachting
zal de zeeijsbedekking tot eind september nog blijven afnemen. Deze
zomer is bovendien een gebied met een oppervlakte dat 10 keer zo groot
is als Nederland voor het eerst sinds het zeeijs bestudeerd wordt met
satellieten helemaal ijsvrij geworden.
Actuele bedekking
De zeeijsbedekking in het Noordpoolgebied is nu zo'n 20% kleiner dan
het vorige laagterecord van de zomer van 2005. Nu is 4.2 miljoen
vierkante kilometer oceaan bedekt met ijs, destijds was dat 5.3
miljoen vierkante kilometer - een afname over een gebied dertig keer
zo groot als Nederland.
De zeeijsbedekking bereikt meestal pas in de tweede helft van
september zijn minimum. De verwachting is daarom dat het verschil met
het oude record nog groter wordt.
Het laagterecord in zeeijsbedekking is waarschijnlijk een gevolg van
het feit dat er in de zomermaanden een sterk hogedrukgebied boven de
Russisch/Amerikaanse kant van het Noordpoolgebied lag. De zonnige
omstandigheden hebben gezorgd voor sterke afsmelting. Ook heeft de
wind het ijs verplaatst van de kuststrook naar het centrale
Noordpoolgebied.
|
 |
|
Klikken op
bovenstaande afbeelding: groot formaat.
Zeeijsbedekking op 9-9-2007 (wit) en gebied dat tot het voorjaar
van 2007 nooit ijsvrij was (donkergrijs) (bron:
NSIDC). |
Ook afname meerjarig ijs
Uit de satellietbeelden van deze zomer is nog iets opvallends
gebleken. Het centrale gedeelte van het Noordpoolgebied blijft
normaliter 's zomers bedekt met zeeijs. In Figuur 2 is het gebied dat
van 1979 tot het voorjaar van 2007 nooit ijsvrij was aangegeven in
grijs. De huidige ijsbedekking is gemarkeerd in wit. Het is duidelijk
te zien dat een deel van het Noordpoolgebied deze zomer voor het eerst
sinds het zeeijs bestudeerd wordt met satellieten helemaal ijsvrij is
geworden. Dit gebied (aangegeven in donkergrijs in Figuur 2) is
ongeveer 10 keer zo groot als Nederland.
Een dergelijke verandering in de samenstelling van het zeeijs is van
belang omdat het meerjarige ijs veel dikker is dan eenjarig ijs dat
net gevormd is. Een groot gebied met dun, eenjarig ijs in de winter
vergroot de kans op open water in de zomer er na, met mogelijk grote
gevolgen voor de ijsbedekking in de daarop volgende jaren en
uiteindelijk voor het klimaat in het Arctisch gebied.
4 oktober 2007 voegde het KNMI de volgende informatie toe.
Noordpoolijs smelt in recordtempo
Op de noordpool is er sinds met
satellietwaarnemingen (1979) is begonnen, nog nooit zo weinig ijs
geweest. Het ijsminimum van dit jaar is boven alle verwachtingen,
zowel van klimaatmodellen als van wetenschappers.
Eerder deze zomer stelden we al vast dat de noordpool sneller dan
andere jaren aan het afsmelten was. De verwachting van onderzoekers
dat in september een nieuw dieptepunt bereikt zou worden, is inderdaad
uitgekomen.
Enorm groot gebied zonder ijs
Aan de kant van de Beringstraat is nu een groot gebied met weinig of
geen ijs. Zo’n 30 keer de oppervlakte van Nederland (1,2 miljoen
vierkante kilometer) meer dan tijdens het vorige record van 2005 is nu
weggesmolten. De oorzaak moet deels gezocht worden in het weer van
deze zomer: onder invloed van een standvastig hogedrukgebied was het
hier zeer zonnig en lag de temperatuur relatief hoog. Volgens
onderzoekers van de Universiteit van Ontario was op Melville Island in
het poolgebied tussen westelijk Groenland en het noorden van Alaska in
juli dagen achtereen warmer dan 15 graden. Dat is zeker vijf graden
warmer dan normaal. Op een aantal dagen werd zelfs 22 graden gemeten.
De sterke dooi leidde niet alleen tot het record aan ijssmelt maar op
land ook tot catastrofale modderstromen en aardverschuivingen (bron
ANP).
Veranderende klimaat
Het verband met het veranderende klimaat is volgens KNMI
wetenschappers zeer aannemelijk. Het is nu goed denkbaar dat het
noordpoolijs in de zomer al voor de helft van deze eeuw volledig is
weggesmolten. Tot nu toe werd ervan uitgegaan dat het ijs pas aan het
eind van deze eeuw volledig zou zijn verdwenen (Externe links-IPCC).
De meeste klimaatmodellen berekenden een veel minder snelle afsmelting
van het zeeijs. Het huidige afsmelttempo is door geen enkel
klimaatmodel voorspeld.
Vaarroute zonder ijs
Sommige schepen kunnen deze zomer al via de Noordpool naar Azië varen;
in de toekomst zal deze vaarroute mogelijk drukker worden.
Gevolgen voor Nederland
Het smelten van zeeijs heeft geen directe gevolgen voor de zeespiegel,
zo leert ons de Wet van Archimedes. Drijvend zeeijs verplaatst net
zoveel water als het eigen gewicht. Als zeeijs smelt, wordt het
verplaatste water vervangen door smeltwater. |