|
De ijskernen, die hij boort in het ijs op Antarctica,
bevat informatie over een abrupte klimaatverandering, die zo'n
tienduizend jaar geleden is opgetreden. In die tijd herstelde de aarde
van de laatste ijstijd. Door de opwarming smolt een aanzienlijk deel
van de ijskap op het noordelijk halfrond. Hierdoor stroomde zoveel
zoet water in de noordelijke Atlantische Oceaan dat de warme
Golfstroom tot stilstand kwam. Het gevolg was een plotselinge sterke
afkoeling van het noordelijk halfrond. Tijdens het boren in het ijs op
Antarctica is de klimaatwetenschapper getuige van het losbreken van
een enorme ijsrots ter grootte van tweemaal de provincie Utrecht. Een
nieuwe abrupte klimaatverandering wordt hiermee in gang gezet … De
wetenschapper waarschuwt de internationale politieke gemeenschap maar
krijgt nul op rekest bij de Amerikaanse president, die stelt dat de
economie veel kwetsbaarder is dan het milieu.
Hierop volgt een scala van extreme weergebeurtenissen: een hagelbui in
Tokio met enorme hagelstenen, sneeuw in India en een serie
allesverwoestende tornado's in Los Angeles. Vervolgens ontstaan boven
de gematigde breedten drie superstormen van enkele duizenden km in
doorsnee. In het midden bevindt zich een soort oog, een wolkenloos
gebied, zoals ook bij tropische orkanen wordt waargenomen. Bij
nadering van dit oog vinden afkoelingen plaats van maar liefst 10
graden per seconde en bevriest alles en iedereen instantaan! Bovendien
veroorzaken de superstormen honderden meters hoge vloedgolven. De film
geeft een impressie van dit effect in Manhattan. Door de snelheid van
deze klimaatverandering wordt het noordelijk deel van de Verenigde
Staten opgegeven, het zuidelijk deel wordt zoveel mogelijk geëvacueerd.
Dit geeft een politiek tintje aan de film: Mexico sluit de grens af
bij een te grote toestroom van Amerikaanse vluchtelingen. De film
besluit met een spijtbetuiging van de vice president - de president is
omgekomen - dat de Amerikaanse regering niet adequaat heeft gereageerd
op de signalen van de mondiale opwarming die ten grondslag liggen aan
deze abrupte klimaatverandering.
Filmbeelden niet realistisch
De film slaagt erin de paradox over te brengen dat een mondiale
opwarming de kans op een abrupte lokaal afkoelende klimaatverandering
vergroot. Ook wordt duidelijk gemaakt dat extreme weergebeurtenissen
enorme gevolgen voor de mensheid kunnen hebben waar geen kruid tegen
gewassen is. Echter, de zeer spectaculaire speciale effecten in deze
film zijn, hoewel visueel zeer overtuigend, wetenschappelijk gezien
niet erg realistisch. In de eerste plaats voltrekt de abrupte
klimaatverandering in de film zich binnen een week, terwijl in de
klimaatwetenschap met abrupt een tijdsbestek van enkele tientallen
jaren bedoeld wordt. Bij het stilvallen van de warme Golfstroom koelt
het noordelijk halfrond af. De toenemende ijsbedekking heeft een
versterkende werking op de afkoeling, aangezien ijs en sneeuw de
binnenkomende zonnestraling beter reflecteert dan een zee of
landoppervlak zonder ijs. In de film zijn de drie superstormen de
oorzaak van de snelle toename in ijsbedekking.
In werkelijkheid zullen als gevolg van de ijsbedekking de westenwinden
toenemen door de sterkere noord-zuid temperatuurcontrasten op de
gematigde breedten. Hierdoor neemt de depressieactiviteit toe en de
wordt de kans op stormdepressies vergroot. Verder zijn de
temperatuurdalingen bij de nadering van het oog van de superstorm van
10 graden per seconde in werkelijkheid onmogelijk. Ook kunnen we
vraagtekens zetten bij de allesverwoestende serie tornado's en de
enorme vloedgolf. Tenslotte wordt de abrupte klimaatverandering in
gang gezet door het afbreken van een grote ijsrots op Antarctica. Dit
heeft echter geen invloed op de verzwakking van de warme Golfstroom.
Bovendien zijn in de afgelopen jaren al grotere ijsplaten afgebroken.
In de toelichting op de film blijkt dat de filmmakers zich bewust zijn
van de onwetenschappelijkheid van bepaalde aspecten van de film. Het
gaat hier dus niet om uitglijders maar bewust gekozen overdrijving om
aan bepaalde filmwetten te voldoen.
Hoe groot is de kans op zo'n gebeurtenis in de komende eeuw?
Enkele klimaatmodellen, die gevoed worden met het almaar toenemend
atmosferisch gehalte broeikasgassen door de mens, laten zien dat bij
de daaruit voortvloeiende stijging van de wereldgemiddelde temperatuur
de kans op de verzwakking van de warme Golfstroom toeneemt. Volgens
het meest recente IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change,
2001) rapport zal het in 2100 (t.o.v. 1990) gemiddeld over de aarde
tussen de 1,4 en 5,8 graden warmer zijn. Maar volgens ditzelfde
rapport wordt de kans op zo'n abrupte klimaatverandering en daarmee op
het in de film geschetste scenario als uitermate klein ingeschat voor
de komende eeuw, laat staan in de nabije toekomst. Bovendien is de
verwachting dat de afkoeling door het stilvallen van de warme
Golfstroom de mondiale opwarming slechts ten dele compenseert. Van een
nieuwe ijstijd zal dan geen sprake zijn.
Dit betekent niet dat we ons geen zorgen moeten maken over de
klimaatveranderingen. De temperatuurstijging op aarde zal zich de
komende eeuw in een versneld tempo voltrekken. Hiermee samenhangend
stijgt de zeespiegel en neemt de totale hoeveelheid neerslag toe. Voor
Nederland betekent dit een toenemende kans op wateroverlast zowel door
de hogere zeespiegel alsook door hogere waterstanden in de grote
rivieren in de winter.
|
